کرونا؛ یک تلنگر / لزوم یادآوری ریشه های فرهنگی و دینی

جواد نظری مقدم، دکترای فرهنگ و ارتباطات در گفت وگو با ایکنا از گیلان، با تصریح بر این نکته که کرونا زندگی اجتماعی مردم ایران را مختل کرده است، گفت: باید بپذیریم که این ویروس کوچک و مرموز بر همه ساحات اقتصادی، اجتماعی، سیاسی، علمی و فرهنگی کشور تاثیرگذار بوده است.

وی شیوع کرونا را به مثابه یک تلنگر دانست و افزود: شرایط خاصی که این بیماری در کشور حاکم کرد نشان داد زندگی همیشه براساس برنامه ریزی و حساب و کتاب ما پیش نمی رود و محاسبات علمی و دستاوردهای مدرن پزشکی همه چیز نیست و گاهی لازم است با خودمان خلوت کنیم و به جهان درون هم سری بزنیم و نقش معنویت را در آرامش روح و جسم جدی بگیریم.

استادیار دانشگاه گیلان، با بیان اینکه بسیاری از افراد از حیث جسمی مشکل ندارند، اما به واسطه مواجه شدن با اخبار پرالتهاب و بعضا شایعات فضای مجازی دچار استرس و احساس بیماری می شوند، گفت: استرس به خودی خود ضریب ایمنی بدن را کاهش می دهد و امکان ابتلا به بیماری را بالا می برد لذا در چنین شرایطی قدرت ایمان و اعتماد به نفس افراد در کنار سیاستگذاری درست رسانه ای کمک کننده خواهد بود.

نظری مقدم، کم شدن ارتباطات حقیقی در بحران کرونا را موجب افزایش بیش از پیش ارتباطات مجازی و حضور در شبکه های اجتماعی دانست و تصریح کرد: مردم نباید هر خبری را در فضای مجازی منتشر یا بازنشر کنند. متاسفانه برخی از مردم و رسانه ها در درج اخبار ناگوار از هم سبقت می گیرند و این اخبار در نهایت به دست افراد مستعد بیماری و یا مبتلا می رسد و تضعیف روحیه می کند.

همبستگی در شرایط سخت و بحران ها شکل می گیرد

وی با بیان اینکه سابقه تاریخی و فرهنگی نشان می دهد جامعه ایرانی در شرایط سخت خود را پیدا می کند، متذکر شد: همبستگی اجتماعی در شرایط سخت و بحران ها شکل می گیرد. در سفرنامه هایی که اروپایی ها از جامعه ایرانی در عصر قاجار نوشته اند این نکته مشهود است که مردم ایران در شرایط تهدید و سخت به همبستگی عمومی روی می آورند.

این مدرس دانشگاه، کرونا را یک تهدید برای مردم دانست و خاطرنشان کرد: همه ما درگیر این ویروس هستیم و لذا هم افزایی و هم گرایی اجتماعی بسیاری از مشکلات را حل می کند. علیرغم اینکه افراد سودجو در قالب احتکار و گران فروشی روند حل مشکلات را دشوار کرده اند، اما گروه های اجتماعی شکل گرفته و حرکت های جمعی داوطلبانه و اقدامات مشارکت جویانه مردمی، آگاهی و بلوغ اجتماعی و فرهنگی مردم را نشان می دهد.

وی توجه مردم به جامعه پزشکی و پرستاری به عنوان سربازان جبهه ایثار و از خود گذشتگی را مورد تاکید قرار داد و گفت: تهدید کرونا برای کشور این فرصت را ایجاد کرد که ظرفیت ها را نادیده نگیریم.

نظری مقدم، با اشاره به غفلت جامعه از نعمت با هم بودن و صله رحم و ارتباطات حقیقی انسانی، عنوان کرد: ارتباطات حقیقی و مجازی در کنار هم مهم هستند و فضای مجازی نباید واقعیت اجتماعی را دچار خدشه کند.

این دکترای فرهنگ و ارتباطات، دین را خاستگاه بسیاری از رفتارهای فرهنگی و اجتماعی جامعه ایرانی دانست و ادامه داد: فرهنگ دینی و مذهبی به شکل گیری شبکه های اجتماعی حقیقی و حرکت های جمعی خیرخواهانه کمک می کند. موضوع بسیاری از وقف نامه ها در تاریخ ایران و جوامع اسلامی، نشان می دهد مردم چقدر به حوزه درمان و عیادت از بیماران توجه داشتند و عواید حاصل از وقف را برای مقاصد درمانی و به طور خاص روحیه بخشی به بیماران در بستر اختصاص می دادند لذا رسانه ها یادآوری این ریشه های فرهنگی و معنوی و دینی را در دستور کار خود قرار دهند.

وی با بیان اینکه متاسفانه روی آموزش ارتباطات بحران کار نکردیم، گفت: مردم مقصر نیستند و نظام سیاستگذاری بحران به تبیین درست شرایط کنونی برای جامعه نپرداخته و بسیاری از مردم دچار سردرگمی شده اند و خطر را جدی نگرفته اند لذا به دنبال اعلام تعطیلات جهت جلوگیری از شیوع بیماری راهی سفر شمال می شوند!

اعتماد عمومی؛ پیش نیاز ارتباطات بحران

عضو هیئت علمی دانشگاه گیلان، مقابله با کرونا را مقابله با دشمن در میدان جنگ دانست و یادآور شد: در شرایط جنگی نباید دنبال مقصر بگردیم و حساب کشی سیاسی و حزبی کنیم، زیرا جان مردم در خطر است و باید به یکدیگر کمک کنیم. خوشبختانه مردم همواره جلوتر از مسئولان هستند و مشارکتشان را برای رفع کمبود ماسک و مواد ضد عفونی کننده شاهد هستیم. البته بخشی از جامعه به توصیه های بهداشتی عمل نمی کنند که ناشی از عدم آموزش ارتباطات بحران است.

نظری مقدم، اعتماد عمومی را پیش نیاز ارتباطات بحران دانست و اظهار کرد: نظام سیاستگذاری بحران باید به معنی واقعی بحرانی بودن مسئله کرونا را نشان دهد و رسانه ها به تبیین بحران برای مردم بپردازند. همچنین توجه به اقشار آسیب پذیر همچون کودکان و سالمندان در شرایط بحران الزامی است.

وی با بیان اینکه مسئله کرونا محافل خانوادگی و ریشه های فرهنگی را دوباره زنده کرده است، گفت: والدین از فرصت با هم بودن در خانه برای انتقال عناصر هویتی و فرهنگی از طریق نقل گویی و بازی های قدیمی استفاده کنند و به تقویت حافظه تاریخی جامعه کمک کنند.

این دکترای فرهنگ و ارتباطات، سواد رسانه ای را یک ابزار مهم دانست و تاکید کرد: خانواده ها به ویژه کودکان نباید در معرض هر پیام و خبری قرار گیرند و لذا والدین در این روزها به مدیریت هیجانات و استرس ها بپردازند. رسانه ملی نیز تولید برنامه های مناسب را در دستور کار قرار دهد تا به کنترل شرایط در چارچوب آموزش ارتباطات بحران منجر شود و از این شرایط سخت به سلامت عبور کنیم.